Blaai deur onderwerpe vir Senior Sekondêr 3 1ste, 2de en 3de Kwartaal, Alle Weke, Alle Vakke
VAK: LETTERKUNDE-IN-ENGELS
KLAS: SS3
DATUM:
KWARTAAL: 2DE KWARTAAL
VERWYSING
WEEK AGT
ONDERWERP: LEES EN TEKSTUELE ANALISE VAN AFRIKAANSE DRAMA- DIE BLINKARDS
deur Kobina Sekyi.
INHOUD
DIE OUTEUR SE BIOGRAFIESE SKETS
Kobina Sekyi, as William Essuman – Gwira Sekyi, was 'n Ghanese nasionalis. Hy was gebore in
Kaapse Kus in 1892 en het in 1956 gesterf, die jaar voor Ghana se onafhanklikheid. Sy skryfwerk was
lywige. Die Blinkards demonstreer een van sy groot bekommernisse. Hy het Danquah altyd gewaarsku
en JYkrumah en die nuwe politieke klas van die gevare van die kopiëring van buitelandse politieke instelling
en idees. The Blinkards is in 1915 geskryf en het gehelp om sy skrywer as die Bernard Shaw te vestig
van Wes-Afrika. Die geestigheid en vermaaklikheid daarvan is nou net so effektief soos destyds. Die komedie
satires die nouveaux riches van die westers-georiënteerde Fantis van Cape Coast wat Europees aanvaar het
standaarde kritiekloos.
DIE AGTERGROND VAN DIE TEKS
Die agtergrond van die boek is die koloniale era toe die swartes in Ghana onder die Britte was
(wit) reël. En die stelsel wat aangeneem is, was indirekte reël wat gesorg het vir die bekendstelling van lasbrief
hoof ten koste van die tradisionele koninklikes wat bestaan het in die antieke kosmiese omgewing van
Kaapse kus (Ghana). In hierdie tye was daar doelbewuste pogings om die swartes te transmogrify in
kunsmatige blankes soos elke beleid, leringe en instruksies wat gegee is, was om te verneder en te degradeer
alles swart-georiënteerd op grond van die beskawing. Dit was die tydperk wat die skrywer bestaan het,
en dit het hierdie werk, The Blinkards, uitgelok.
DIE STORIELYN
Die storie begin met Nyam wat die huis van sy meester (Mnr. Borofo) vee en hy is gesien
kla oor hoeveel keer hy sal moet vee om enige vuilheid te vermy. Op die proses het hy
ontdek gedroogde blare in 'n boek wat deur sy meester besit word. Dadelik word hy deur mev. Borofo aangerand
wat sopas die kamer binnegekom het, en deur haar beledig is omdat sy die blare van die boek weggeneem het. Sy
gaan verder om vir Nyam te vertel dat sigaar-as goed is vir matte soos sy in Engeland geleer het.
Mev. Borofo word alleen gelaat saam met haar man wat pas ingekom het, deur Nyam, maar word onderbreek deur Nyam toe hy 'n boodskap van hul kok kom aflewer en (hulle) mev. Borofo en mnr. Borofo ontmoet het wat soen. Later was mnr. Tsiba met sy dogter (mej. Tsiba) by die Borofo's. Mnr. Tsiba het sy dogter na mev. Borofo gebring om die Engelse lewenswyse geleer te word sodat sy verfyn kon word. Mnr. Tsiba is geboei deur die uitstallings van mev. Borofo, selfs in openbare plekke sedert sy teruggekeer het van Engeland, en glo dat haar vertoning 'n produk van beskawing is.
Aan die ander kant vind ons mnr. Ony ('n jong advokaat) wat ook al in Engeland was en die rykdom van sy geboortehuis (Fanti) vertoon in die soort drag wat hy aantrek. Hy word versorg deur sy dienaar, Half Crown, voor mnr. Ok. in sy huis gestamp. Mnr. Ok het 'n pos as 'n klerk in mnr. Ony se kamer kom haal, selfs sonder betaling, sodat hy ook Engels geleer kon word om hom in staat te stel om mej. Tsiba vir homself te beywer as sy vrou, wat gestuur is. aan mev Borofo om Engels te leer. Dit is omdat mnr. Tsiba slegs oortuig kon word om hom as 'n skoonfamilie te aanvaar as hy ook die Engelse onderwys verwerf het.
Dit het voortgegaan dat sy plan vir hom gewerk het, en hy het kennis gemaak met mej. Tsiba wat hom goedgelowig vir 'n man aanvaar het op 'n tuinpartytjie by Victoria Park waar daar 'n uitstalling van Europese klere is. Meneer Ok en Mej Tsiba het verloof geraak. Die nuus van hul verlowing en verdere huwelik word deur mev. Borofo trots aan mnr. Tsiba aangekondig. En mnr. Tsiba, alhoewel geskok, het hulpeloos gegaan toe mev. Borofo hom vertel het dat dit is hoe dit in Engeland (dws), op die Christelike manier gedoen word. Toe mnr. Tsiba voortgaan om te lys wat volgens gebruik en tradisie vereis sal word vir die huwelik om plaas te vind nadat hy mnr. Ok teësinnig as 'n skoonseun aanvaar het, het mev. Borofo hom meegedeel dat dit in Engeland die skoonpa wat alles verskaf wat hy vir die skoonseun gelys het. Mnr. Tsiba verwelkom die idee skaapagtig.
Nadat mev. Borofo en mnr. Ok hul verlof geneem het, kondig mnr. Tsiba die nuus aan sy vrou, Na Som, aan wat reguit daarteen geskop het en woes en warrel het. Na Som on gaan verskeie kere na meneer Ony se huis om na meneer Ok te soek sonder sukses. Maar met haar laaste besoek aan mnr. Ony's, het sy mnr. Ok gesien wat op die punt was om die perseel te verlaat. Toe hy haar sien, het mnr. Ok teruggehardloop die huis in om hom weg te steek vir die woede van Na Som. Na Som dwing haar in die huis in en vra vir mnr. Ony vir mnr. Ok sy het net gesien, maar word vertel dat mnr. Ok nie in sy huis is nie. In die proses, terwyl sy geskree het, het sy inmekaargesak en gesterf voordat dr. Onw genooi is.
In sy hospitaal kry dr. Onw 'n brief van mnr. Wompem deur 'n man, wat hom daarvan beskuldig dat hy 'n verhouding met sy vrou het. 'n Paar minute daarna stuur mnr. Seehon 'n meisie met wie hy 'n verhouding gehad het na Dr. Onw om hom te verlei. En laastens het Tsiba (mnr) saam met sy dogter gekom wat hy dink net malaria het, onbekend aan hom dat sy swanger is soos die toets later ontdek het. Hy pleit by Dr Onw om die swangerskap te aborteer omdat sy altaar toe gaan, maar Dr Onw weier hom selfs in die aangesig van die aanloklike bedrag wat hy belowe om aan te bied. Al hierdie word vir Dr Onw uitgesmelt omdat hy 'n swart dokter is en die mense nie respek en geloof het vir sy oordeel en bekwaamheid nie. Maar hy het belowe om professioneel te wees in die beoefening van sy beroep, om geen ander ore te laat weet dat juffrou Tsiba voor haar huwelikseremonie ingeneem het nie.
Die kosmopolitiese klub het in 'n vergadering beplan oor hoe om die huwelikseremonie van hul te maak
lid, mnr. Ok, 'n hoë profiel. Op die D-dag by Hamilton huis waar die huweliksonthaal
plaasvind, was alle hande besig en dit het in 'n groot styl gegaan, totdat Nana Kat, mnr. Tsiba se
skoonma, het op die toneel opgedaag en die opgewondenheid tot 'n einde gebring toe sy Mej.
Tsiba, haar kleindogter.
Nana Kat het vir mej. Tsiba geneem en sy het met 'n ander man getrou wat die stappe as tradisie volg
eis, maar mnr. Ok was gegrief en het besluit om die polisie en die wet uit te nooi om sy vrou terug te kry.
Maar in die regshof het mnr. Ok verloor in die saak aangesien mnr. Ony vir mej. Tsiba en haar gesin gehelp het om
wen die saak. Dit het die pastoor (priester) wat hulle getrou het, uitgelok, en hierdie voorval het 'n
oogopenend vir beide mnr. en mev. Borofo dat nie alles wat Christendom of Europees is nie
absoluut korrek. En dadelik het hul styl van aantrek en maniertjies verander na die
verbasing van ander burgers van Fantis wat die Borofos geken het.
.
DIE VERSTELLING
Die algemene of kontekstuele opset van die boek is Fanti, Cape Coast (Ghana). Maar die onmiddellike of
tekstuele omgewing in die boek is mnr. Borofo se huis, mnr. Ony se kantoor en huis, mnr. Tsiba se huis,
Dr Onw se hospitaal, Victoria Park, Cosmopolitan klub, Hamilton huis en 'n straat buite Nana
Kat se huis. Hierdie plekke wat geïdentifiseer is, is die plekke waar die handeling van die verhaal plaasgevind het of
ontvou. Die omgewing beeld die voorkoms uit van wat die Ghanese samelewing op daardie tydstip was.
EVALUERING
1 Gee 'n gedetailleerde intrige-analise van die toneelstuk, The Blinkards.
2 Wat is die betekenis van die agtergrond en omgewing vir die intrige van die toneelstuk?
DIE TEMAS
MAATSKAPLIKE SEGREGASIE EN DEGRADERING
Dit as 'n tema in die boek ontbloot die konsep of praktyk wat jy toegelaat word om te meng
afhangende van hoeveel van die Engelse onderwys jy besit. Selfs onder swartes uit die
dieselfde gemeenskap, is daar 'n diskriminasie deur sommige eurosentriese individue oor die afrosentriese
individue wat besluit het om hul tradisie en gewoonte te handhaaf deur hul tuisgemaakte te pronk
tradisionele drag, en die nakoming van alle kulturele norme vir elke geleentheid. En hierdie individue wat
hulle mede-swartes afsonderlik te skei en te verneder weens hulle affiniteit met Engeland is
tipies verteenwoordig deur mev Borofo en haar bewonderaars. Mev Borofo se vertoning van walging wanneer ook al
'n mens praat Fanti of rokke in 'n inheemse drag ondersteun hierdie tema. Dit word gesien in haar besoek aan mnr.
Ony en die manier waarop sy haar man teregwys, en ook die bewuste poging deur mnr. Tsiba in syne
huis om sy inheemse lap met slaapklere te vervang met die aankoms van mev. Borofo na sy huis, gedoen is.
ten einde mev Borofo nie aanstoot te gee of te walg nie. Ook die geloof van mnr. Tsiba, ongeag syne
status as 'n ryk sakeman, om onvolledig te wees sonder die Engelse onderwys was 'n groot teken dat
segregasie en degradasie op grond hiervan was algemeen. Die karakter vertoon deur mnr Ok to
leer ten alle koste net om juffrou Tsiba te kry is nog ’n hartseer aanduiding van sosiale segregasie en
agteruitgang in die samelewing.
DIE BELANG VAN KULTUUR EN TRADISIE
As 'n noodsaaklikheid het die dramaturg deur sy werk dit geskik geag om filosofies in die
die gedagtes van sy lesers die onvermydelikheid van 'n mens se kultuur en tradisie in jou bestaan. En hierdie
punt word klaarblyklik blootgelê deur die oorwinning wat mnr. Ony in die hof oor mej. Tsiba se saak behaal het
teen die standaard van die Westerse praktyk (Christelike manier van huwelik) en tot verbasing van die
eurosentrics, wat die belangrikheid of betekenis van kultuur en tradisie in die moderne afgewys het
bestaan.
ANDER TEMAS
* Defekte van 'kopie-kat'-sindroom.
* Die ondeugde van imperialisme.
* Die gevare van onkritiese persepsie.
* Die behoefte aan absolute onafhanklikheid.
DIE KARAKTER EN KARAKTERISERING
MEV. BOROFOSEM ('N LEIER VAN MODE)
Sy is die vrou van mnr Borofosem wat in Engeland was en die leefstyl daar aangeneem het.
Sy is uiters Eurosentries in alles wat sy doen. Sy is dominerend en obsessief selfs vir haar
man by die huis. Sy verontagsaam alles Afrikaans veral as daar alternatiewe maniere is waarop hulle
word in Engeland gedoen. Sy is 'n hoofkarakter en antagonisties teenoor Nyamekye, mnr. Onyimdze
en ander wat nie deel in haar persepsie en opvatting van Westerse maniërisme as die uiterste nie.
Mev Borofosem staan as 'n agent van imperialisme en neo-kolonialisme in die boek wanneer haar
pronkerende en intimiderende vertoning het mnr. Tsiba uitgelok om sy dogter, mej. Tsiba, na mev.
Borofo, wat uiteindelik gelei het tot die dood van Na Sompa (mej. Tsiba se ma). Sy word gesien om te wees
trots terwyl sy plesier neem om haar ervarings in Engeland aan die Dames by die partytjie op te teken,
ongeag hoeveel keer sy dit al gesê het. Sy is egter 'n 'kopie-kat' wat probeer naboots
kunsmatig, alles Engels. Sy word gesien as 'n ronde karakter wanneer sy van haar afstand doen
eurosentriese grond na die afrosentriese grond.
Hy is 'n jong advokaat wat ook in Engeland was om te studeer, maar homself nie toegelaat het om te wees nie
deur die Westerse lewe verteer. Hy verstaan die belangrikheid van sy gebruik en tradisie in syne
bestaan, en hy is in staat om die tweespalt tussen sy persoon as 'n opgevoede man en
as 'n Afrikaan. Hy sien dit afgrondlik: die oriëntasie wat by sy mense geïnduseer is vir die gier vir westers
sensitiwiteit ten koste van hul Fanti kosmiese en tradisionele geloof, deur mev Borofosem. Syne
kleredrag spreek sy standpunt oor die invloed van Westerse maniërisme op hom. Syne
grief oor hoe sy gebruike en tradisies deur sommige westerse stoeiers of
getrou het hom gemaak om mej. Tsiba in die hof te verdedig teen mnr. Okadu en ander magte agter hom.
Sy oorwinning in die hof word 'n oogopening vir beide mnr. en mev. Borofosem dat nie alle dinge nie
Europees of Engels moet as absolute korrektheid gesien word. Hy staan om die held te wees en
protagonis in die toneelstuk. Hy word gesien as 'n plat karakter aangesien hy regdeur die toneelstuk sy terrein gestaan het.
Hy is die man van Na Sompa en pa van mej. Tsiba. Hy is 'n ryk man wat handel oor
Kakao, maar is ook 'n ongeletterde in die Westerse onderwys. Hy het gebrek aan vertroue in sy oordeel en
voel minderwaardig as gevolg van sy onvermoë om Engels op te tree. So, hy stuur sy dogter na mev Borofosem
op die Engelse manier gesnoei te word. En hierdie besonderse daad deur mnr. Tsiba het rampspoed in sy huis gebring.
Sy vrou het gesterf en sy dogter het swanger geraak voordat sy by 'n wettelose en onwettige betrokke geraak het
huwelik wat deur sy skoonma gered is, en uiteindelik deur mnr Onyimdze in die hof verdedig is.
Hy is nie stabiel nie, want hy hardloop om sy inheemse lap met westelike lap te vervang om nie te ontstem nie
Mev Borofosem, wat pas besoek afgelê het. Hy is ook nie beginselvas en gedissiplineerd nie. Dit is duidelik in
die toneelstuk in Dr. Onwieyie se spreekkamer, waar hy die dokter probeer beywer met 'n aanloklike
bedrag geld vir hom om aborsie uit te voer op sy (mnr. Tsiba) dogter wat ontdek word om
is al drie maande swanger. Hy is nie man genoeg nie aangesien hy nie weet hoe om te hanteer nie
situasies wat tot die dood van sy vrou gelei het.
Hy is 'n jong man wat in Chutney se winkel gewerk het wat deur 'n wit man besit word. Hy het later na mnr.
Onyimdze 'n klerk werk op te haal selfs sonder betaling, want hy wou leer en verstaan
Engels. Sy rede vir Engels soos hy aan mnr. Onyimdze bely het, is om hom in staat te stel om Mej.
Tsiba oor na homself as sy vrou. Hy het verder gesê dat mnr. Tsiba net na hom sal luister as hy
ontdek dat hy (mnr. Okadu) opgelei is met die Engelse onderwys. Hy is 'n opportunis
wat die onnoselheid van meneer Tsiba wil benut om sy dogter goedkoop te kry. Maar
ongelukkig word hy die slagoffer van die 'kopie-kat'-sindroom wat algemeen in hul samelewing voorkom.
Sy optrede of besluit om mej. Tsiba te betrek sonder om behoorlik by tradisies te hou
die dood van Na Sompa en rampspoedige skande wat mej. Tsiba getref het. Hy is 'n lid van die
Kosmopolitiese klub.
Dr. Onwieyie is 'n swart mediese praktisyn en besit 'n hospitaal. Hy word die eerste keer in die toneelstuk voorgestel
toe Na Sompa, vrou van mnr. Tsiba en ma vir mej. Tsiba, insak en gesterf het in mnr.
Onyimdze se huis voor syne aangekom het. Hy is 'n professionele persoon wat streng by sy etiek hou
beroep as mediese dokter. Daarom weier hy om mnr Tsiba te verplig met sy versoek om 'n
aborsie wat op sy dogter uitgevoer moet word in die gesig van verleidelike som geld. Hy word beskuldig deur
Mnr. Wompem, van 'n verhouding met sy vrou, en word later gekonfronteer met 'n meisie van mnr. Seehon tot
hom verlei. Hy is 'n dokter wat sy waarde ken en sy grond gestaan het in 'n samelewing waar
enigiets of produk swart word as substandaard beskou. Hy is baie beginselvas en gedissiplineerd.
Juffrou. TSIBA (DOGTER VIR MNR. TSIBA)
Sy is die dogter van mnr. Tsiba en Na Sompa. Sy is 'n tipiese Fanti in haar karaktervertoning, so
sy is deur haar pa na mev. Borofosem ('n model van 'n beskaafde persoon) gestuur om van haar gesnoei te word
argaïese eienskappe en word omskep in 'n gepoleerde Fanti-ras met Engelse onderwys. Sy is 'n
liggelowige jong dame wat maklik deur mnr. Okadu mislei word, en verloof raak sonder om deur te gaan
die behoorlike tradisionele proses om eers haar pa te vertel. Sy is ook 'n slagoffer van die 'kopie-kat'
sindroom soos haar ma gesterf het, het sy swanger geword voor die huwelik, haar huwelik word
verdraai deur haar ouma, en uiteindelik weer met 'n ander man getroud. Sy het nie 'n verstand van
haar eie soos sy onkrities konformeer aan die lyne van die Engelse roman wat sy lees en aanvaar mnr.
Okadu met die eerste oogopslag.
NA SOMPA (VROU AAN MNR. TSIBA EN MOEDER AAN Juffrou TSIBA)
Sy is die ma van mej. Tsiba en vrou van mnr. Tsiba. Sy is 'n minderjarige karakter as haar teenwoordigheid
in die toneelstuk is kort. Daar word gesien dat sy opsy gesit word deur haar man, wat besluite neem sonder
haar toestemming te soek, wat tot haar dood gelei het deur in meneer Onyimdze se huis oor mnr.
Okadu, wat haar dogter op die Britse manier verloof het. Sy word gesien as oorhaastig in haar karakter en
besluite aangesien dit tot haar vroeë dood gelei het. Sy handhaaf heeltemal tradisionele waardes wat sonder uitsondering
word die rede vir haar dood. Sy beskuldig mnr. Onyimdze daarvan dat hy mnr. Okadu vir syne aangemoedig het
optrede teenoor haar familie voor haar dood.
NANA KATAWERWA (MA VIR NA SOMPA)
Sy is die ma van Na Sompa, ouma van mej. Tsiba, maar die skoonma van mnr. Tsiba.
Sy is die eerste keer in die toneelstuk te sien by die huweliksonthaalseremonie van haar kleindogter by Hamilton
huis wat sy skielik tot stilstand gebring het tot die verbasing van alle aanwesiges: insluitend mnr. Tsiba, mev.
Borofosem en lede van Cosmopolitan-klub. Sy het saam met juffrou Tsiba kragtig na haar huis vertrek
van haar 'sou' man (Mnr. Okadu) gewees het. Sy het vir juffrou Tsiba met 'n ander man getrou,
en saam met haar na die hof gegaan waar mnr. Onyimdze haar gehelp het om mnr. Okadu te verslaan oor wie
neem besit van mej. Tsiba.
Hy is 'n handelaar wat sy vrou, mev. Borofosem, na Engeland gestuur het en hulpeloos geword het vir haar westerse beskawing. Hy word deur sy vrou gedwing om alles Engeland te kopieer terwyl sy hom leer wat om te dra, wat om haar te noem en hoe om haar te soen. Die onvolmaaktheid van die Westerse beskawing soos deur mnr. Onyimdze in die hof aan die kaak gestel het, het groot verandering teweeggebring in sy opvatting en persepsie van tradisionele Afrika-geloof en -waardes, en dit word duidelik in sy kleredrag, kosse of eetlus en gedragspatrone.
DIE TAAL EN STYL
Een uitstaande styl van Kobina Sekyi in The Blinkards is sy taalvariasie. Daar is baie kodewisseling soos Kobina Sekyi in die loop van gebeure subtiel van sy volkstaal na die Engelse Taal onder sy karakters oorskakel. Sy gebruik van taalvariasies, soos: pidgin, volkstaal en Engels, onder sy karakters help om die verskillende sosiale strata of klasse wat in die toneelstuk identifiseerbaar is, te definieer. Dit is duidelik in die pidgin wat gepraat word deur Half crown en mnr. Tsiba, die omgangstaal wat deur Nana, mej. Tsiba gepraat word en die Engels wat gepraat word deur mev. Borofo en lede van die Cosmopolitan-klub, onder andere.
Hierdie taalbestuur eienaardigheid deur Sekyi gee die toneelstuk 'n smaak van oorspronklikheid, en die identiteit wat dit verdien.
EVALUERING
NAWEEKOPDRAG
(a) eufemisme (b) vergelyking (c) hiperbool (d) oksimoron (e) paradoks
(a) epistolêr (b) moderne (c) tradisie (d) paradoksaal (e) Shakespearean
(a) caesura (b) eindgestopte reël (c) enjambment (d) rym (e) ritme
(a) wek die belangstelling van die gehoor (b) vermaak die gehoor (c) dwing die toeskouers om te glo (d) bespot die samelewing (e) leer 'n morele les
(a) innuendo (b) toonsetting (c) storie (d) spanning (e) tema
TEORIE
1 Bespreek twee hooftemas van die boek, The Blinkards .
LEESOPDRAG
1 Eksamenrefleksie Literatuur-in-Engels (Drama & Prosa) deur Sunday Olateju Faniyi, bl 32-62.