Lesnotas volgens weke en kwartaal - Senior Seconder 2

Blaai deur onderwerpe vir Senior Sekondêr 2 1ste, 2de en 3de Kwartaal, Alle Weke, Alle Vakke

  1. Tuis
  2. Lesnotas volgens weke en kwartaal
  3. Senior Sekondêr 2

Datum: 6 tot 17 Februarie 2023

Klas: SSS 2

Kwartaal: 2de Kwartaal

Week: 5 en 6

Vak: Landbouwetenskap

Onderwerp: Plae van gewasse

Tydsduur: 45 minute

Onderrighulpmiddel: 'n Grafiek

Naslaanboek: 1. Essensiële Landbouwetenskap vir Senior Sekondêre Skole deur OA Iwena (bladsy 241-243)

  1. Omvattende Sertifikaat Landbouwetenskap vir Senior Sekondêre Skole deur LA Are et al (bladsy 340-346)

Gedragsdoelwitte: Aan die einde van hierdie onderwerp behoort studente in staat te wees om

  1. Definieer plae
  2. Noem die tipes gewasplae en klassifiseer insekplae
  3. Bespreek voorkoming van plae

Voorlegging

Stap 1: Onderwyser hersien laaste onderwerpe

Stap 2: Onderwyser stel nuwe onderwerp bekend en verduidelik

Stap 3: Onderwyser dikteer noot

Stap 4: Onderwyser evalueer studente

Stap 5: Onderwyser merk studente se notas en gee opdragte

Vorige kennis: Studente is geleer Weiding en voer

Inhoud

BETEKENIS VAN GEWAS PLAAG

'n Plaag kan beskryf word as enige organisme wat in staat is om skade aan gewasplante te veroorsaak.

Tipes gewasplaag.

Belangrike plae van gewasplante word in die volgende klasse gegroepeer:

(i) insek; (ii) voëls; (iii) knaagdiere; (iv) ape; (v) man; (vi) nematodes

KLASSIFIKASIE VAN INSEKPLAE

Insekplae kan in verskillende groepe geklassifiseer word op grond van hul manier van voeding. Hierdie groepe insekplaag sluit in:

  1. Bytende en kouende insekte;
  2. Insekte wat deursteek en suig;
  3. Vervelige insekte.
  4. Bytende en kouende Insekte: Hierdie insek (monddele) wat hulle in staat stel om plantdele te byt en te kou. Voorbeelde sluit in: termiete, sprinkane, blaarwurms, weermagwurms, mantiede, sprinkane, kewers, ens.
  5. Insekte wat deurboor en suig: Hierdie insekplae het sterk monddele genoem proboscis-vasgeplakte vloeistof van materiaal van plante se weefsels. Voorbeelde sluit in plantluise, katoenfilters, witluise, skubbeinsekte, kapsiede of miride, wit vlieë, ens.
  6. Begrawe insekte: Hierdie insekte insluitend hul larwes is in staat om in plantdele te grawe en die weefsels van die plant of vrugte of sade te vernietig. Voorbeelde sluit in: boontjiekewers, stamboere, mieliekalanders en ryskaanders.

BELANGRIKE PLAAG VAN GROOT GEWASSE

Insekplaag

Gewasse aangeval

Aard van skade en ekonomiese belang

Voorkoming en beheermaatreël

Stamboor

Graankos bv rys, mielies, tarentale mielies

i. Larwes het gate in stingels geboor.

ii. Hulle eet die plant op

iii. Hulle verswak die plant

iv. Verminderde groei en opbrengs

i. Ontwortel en verbrand besmette plant.

ii. Spuit met insekdoders bv Gammlin 20.

iii. Vroeë plant

iv. Wisselbou.

Weermagwurm

Graangewasse bv mielies

i. Larwes dring binne en vreet blare en stam op

ii. Verminder fotosintese

iii. Vertraagde groei

iv. Verminderde opbrengs

i. Hand pluk

ii. Spuit met insekdoders bv. DDT.

Peulgrawer

Peulgewasse, bv. koeibone, sojabone

i. Larwes het in die peul geboor.

ii. Hulle eet die sade op.

iii. Verminderde opbrengs

iv. Stel siekte bekend

i. Wisselbou

ii. Vroeë oes

iii. Spuit met insekdoders

Plantluise

Peulgewasse, bv. koeibone, sojabone

i. Vertraagde groei

ii. Galle op blare

iii. Vektore van siektes, bv. roset, mosaïeksiekte van beeswortel

i. Spuit met insekdoders om vektor dood te maak

ii. Ontwortel en verbrand besmette plant

Blaarkewer

Peulgewasse bv. cowpea sojabone

i. Hulle eet die blare op

ii. Verminder fotosintese

iii. Verminderde opbrengs

i. Spuit met insekdoders

ii. Gebruik weerstandbiedende variëteite

Kakao mirids (kapsiede)

Drank bv kakao

i. Hulle spuit giftige speeksel in plant

ii. Dra swamsiektes oor

iii. Verminderde opbrengs

iv. Vertraagde groei

i. Spuit met insekdoder bv. Gammalin 20

ii. Gereelde onkruid

Yam kewers

Knolle bv. yam

i. Boor gate in garingknolle

ii. Vermindering in opbrengs

iii. Vermindering in kwaliteit en markwaarde

i. Stof garingboom set met Adrin stof voor plant

ii. Wisselbou

Maniok witluise

Knolle bv maniok

i. Draai van stam en verminder internodes

ii. Swelling van lote

iii. Verminderde opbrengs

i. Vroeë plant

ii. Gebruik weerstandbiedende variëteite

iii. Sny behandeling

iv. Spuit met insekdoders

Groen spinnekop

Knol bv maniok

i. Hulle voed op die blare

ii. Verminder die tempo van fotosintese

iii. Vermindering in opbrengs

i. Gebruik biologiese beheer

ii. Spuit met insekdoders.

Gevlekte sprinkaan

Knolle bv maniok, yam

i. Volwassenes en larwes eet die blare en stam op

ii. Verminder die tempo van fotosintese

iii. Verminderde groei

iv. Verminderde opbrengs

i. Hand pluk

ii. Spuit met insekdoders bv Adrex 40.

Katoen vlek

Katoen

i. Hulle deurboor en suig sap van plante af.

ii. Produseer giftige speeksel

iii. Dra siektes oor.

iv. Verminder kwaliteit van bol

v. Blaarvervorming

i. Hand pluk

ii. Spuit met insekdoders.

Katoen bolwurm

Katoen

i. Larwes voed op die sade van katoen

ii. Wisselbou

iii. Vernietig die pluis en verminder die kwaliteit daarvan

iv. Voortydige val van katoenbol.

i. Spuit met insekdoders om insekte dood te maak.

ii. Verbrand katoenplantafval na oes.

Blaaspootjies

Groente bv ui, tamatie

i. Verbruining van blare

ii. Verwelking van plant

iii. Verminderde opbrengs

i. Spuit met insekdoders.

Blaarrollers

Blaarkewer

Groente

Groente bv peper, okro, tamatie

i. Rol en draai van blare.

ii. Vermindering in tempo van fotosintese.

iii. Verminder opbrengs

iv. Hulle eet die blare en stingels op

v. Verminderde fotosintese

vi. Vermindering in opbrengs en kwaliteit

Spuit met insekdoders bv Vetox 85.

Spuit met toepaslike insekdoders bv Vetox 85

Boontjiekewer, graankalanders

Gestoorde produkte bv. rys, koei-ertjies, mielies

i. Boor gate in korrels en eet dit op.

ii. Verminder die kwaliteit van gestoor produkte

iii. Verminder kwaliteit van korrels tot poeier

iv. Verminder boer se inkomste

v. Dit verminder die markwaarde van grane

vi. Dit verminder lewensvatbaarheid van besmette korrels.

i. Vroeë oes

ii. Behoorlike berging van produkte

iii. Behoorlike skoonmaak en beroking van stoor met fotoksientablette of met lindaanstof

iv. Bêre korrels oor vuurplekke

v. Behoorlike droging van sade om voginhoud te verminder en die eiers en larwes van plaag dood te maak.

Voëls

Rys, mielies, giers, sorghum

i. Voed graan in die veld

ii. Verlaging in kwaliteit en opbrengs

iii. Vermindering in inkomste van boer

i. Gebruik van voëlverskrikker of bangkoei.

ii. Gebruik van hokstrikke met lokaas

iii. Dromme of geraas maak op die plaas

iv. Skiet met katapult

v. Gebruik van plofstofmeganisme met gereelde tussenposes

vi. Gebruik van doders

vii. Omheining/skermplase in kweekhuis.

Knaagdiere bv. boskonyn, rotte, eekhoring

Rys, yam, maniok, vrugte

i. Hulle voed op gewasse

ii. Vernietig hele plante

iii. Vermindering in opbrengs

iv. Styging in produksiekoste

i. Vang met lokaas

ii. Gebruik van knaagdierdoders

iii. Gebruik van tou/draadbande

iv. Gebruik van roofdiere bv honde en katte

v. Skoon onkruid van plase

vi. Skiet en omheining

vii. Gebruik van put lokvalle.

Ape

Kakao, mango, piesang, lemoen.

i. Hulle eet die vrugte op

ii. Verminder die kwaliteit van vrugte

iii. Verliese vir die boer

i. Gebruik lokvalle

ii. Skiet met geweer waar moontlik

 

EFFEKTE OF EKONOMIESE BELANG VAN INSEKPLAE IN GEWASPRODUKSIE

  1. Insekplaag vernietig gewasse in die veld deur hul byt-, kou-, verveel-, suig- en ontblaringsaktiwiteite
  2. Hulle veroorsaak vermindering in lewensvatbaarheid van gestoor produkte
  3. Vlek van beserings deur insettings kan gewasse vatbaar maak vir siekteaantasting.
  4. Hulle verhoog die koste van produksie tydens die beheer daarvan
  5. Hulle maak groente en vrugte onaantreklik en onbemarkbaar
  6. Sommige is draers of oordragers van siektes.
  7. Die wins van boere word verminder
  8. Hulle verminder die kwaliteit van produkte óf in die winkel óf in die veld
  9. Hulle verminder gewoonlik die opbrengs van gewasse
  10. Hulle kan ook totale dood van gewasplante veroorsaak.

VOORKOMING EN BEHEER VAN PLAE.

Plae van gewasse kan deur die volgende metodes voorkom of beheer word:

(1) Fisiese beheer; (2) Kultuurbeheer (3) Biologiese beheer; (4) chemiese beheer.

  1. Fisiese beheer: Dit behels die fisiese verwydering van plae deur:
  2. Handpluk van insekte en larwes,
  3. Stel lokvalle om knaagdiere te vang.
  4. Skiet knaagdiere met geweer.
  5. Omheining om die plaas met draadnette.
  6. Kultuurbeheer: Hierdie metode behels die gebruik van plaaspraktyke om plaag veral op die veld te voorkom of te beheer. Voorbeelde van kulturele beheer sluit in:
  7. Oefening van wisselbou
  8. Gebruik van plaagbestande variëteite van gewasse
  • Toepaslike grondbewerkings
  1. Gebruik van insekvalle
  2. Handpluk en vernietiging van insekte,
  3. Brandende oesreste,
  4. Tydige plant van gewasse
  5. Behoorlike onkruid of sanitasie
  6. Tydige oes.
  7. Sluit seisoen praktyke, veral in katoen
  1. Biologiese beheer: Dit behels die bekendstelling van die natuurlike vyande van plaag om te beheer of die plaagbevolking onder beheer. Sulke vyande vreet of voed op hierdie plae en verminder sodoende die populasie van die plaag.
  2. Chemiese beheer: Dit behels die gebruik van chemikalieë genaamd insekdoders of plaagdoders om plae of gewasplante te beheer.

Definisie van Insekdoders

'n Insekdoder is 'n chemiese voorbereiding wat gebruik word om insekplaag te beheer.

Vorms van groepe insekdoders

Daar is vier hoofvorme of groepe insekdoders wat gebruik word in die beheer van insekplae van gewasse. Hierdie vorme of groepe en hul wyse van optrede is:

Groepe manier van aksie

(i) Poeier (i) Kontak

(ii) Vloeistof (ii) Sistemies

(iii) Korrels (iii) Maag

(iv) Gas (eous) (iv) Beroking

Hierdie groepe insekdoders kan óf direk op insekte, sade, plante en plantdele gebruik word om die aktiwiteite van insekte na te gaan.

Voorbeelde van chemikalieë wat gebruik word om plae te beheer, is:

  • Plaagdoders - chemikalieë om plae te beheer
  • Insekdoders - chemikalieë om insek te beheer, bv. Sprinkaan
  • Knaagdierdoders - Chemikalieë om knaagdiere te beheer, bv. Rotte
  • Avicides - Chemikalieë om voëls te beheer, bv. wewervoëls
  • Aalwurmdoders - Chemikalieë om aalwurms te beheer, bv. Palingwurms.

NEWE-EFFEKTE VAN DIE VERSKEIE VOORKOMINGS- EN BEHEERMETODES VAN SIEKTE EN PLAE VAN GEWASSE

Die gebruik van verskeie beheermetodes van siektes en plae het een of ander newe-effek. Hierdie newe-effekte is soos volg:

(a) Chemiese metode van beheer

  1. Sommige voordelige insekte en grondorganismes kan vernietig word
  2. Die chemikalie wat gebruik word, kan giftig wees vir mense en huisdiere
  • Dit kan ongewenste oorblyfsels in die omgewing laat
  1. Peste en siektes kan weerstand teen chemikalieë ontwikkel
  2. Sommige word uit die grond na riviere en strome gespoel waar dit waterlewe in gevaar kan stel en besoedeling kan veroorsaak
  3. Leë houers kan 'n bron van vergiftiging wees wanneer dit as houer vir verbruiksgoedere gebruik word.

(b) Biologiese metodes van beheer

  1. Die nuwe organisme wat ingebring is, kan gewasse begin aanval wat oorspronklik vry van aanval was
  2. Die roofdiere wat na verwagting ander sal beheer, kan eerder op ander voordelige insekte vreet
  • Die aktiwiteite van die nuwe organisme wat ingebring word, kan ernstige wanbalans in die ekosisteem veroorsaak.

(c) Kulturele metode van beheer:

  1. Die gebruik van vuur om skadelike plae dood te maak, kan ook lei tot die vernietiging van ander voordelige organismes
  2. Weerstandbiedende variëteite kan by die omgewing aangepas word sodat die weerstand kortstondig is waar vuur gebruik word.
  • Daar word nie gesorg nie, brand kan na ander plase versprei.
  1. Die gebruik van vuur kan die vernietiging en verlies van organiese materiaal uit die grond veroorsaak
  2. Dit kan ook lei tot die vernietiging van grondstruktuur en gronderosie veroorsaak.

Evaluering: beskryf die klasse van insekplae

Opdrag: teken een insekplaag in elke klasse (alternatief tot prakties)