Blaai deur onderwerpe vir Senior Sekondêr 2 1ste, 2de en 3de Kwartaal, Alle Weke, Alle Vakke
VAK: WISKUNDE
KLAS: SS 2
DATUM:
KWARTAAL: 1ste KWARTAAL
VERWYSINGSBOEKE
ONDERWERP: GELYKTYDIGE VERGELYKINGS
INHOUD
GELYKTYDIGE VERGELYKINGS WAT EEN LINEÊRE EN EEN KWADRATIES BETREF
Een van die vergelykings is in lineêre vorm terwyl die ander in kwadratiese vorm is.
Let wel: Een lineêre, een kwadratiese is slegs analities moontlik met behulp van substitusiemetode.
Voorbeelde:
3x + y = 10 & 2x 2 +y 2 = 19
Oplossing
3x + y = 10 ----------- vgl 1
2x 2 + y 2 = 19 ---------- vgl 2
Maak y die onderwerp in vgl 1 (lineêre vergelyking)
y = 10 – 3x ---------- vgl 3
Vervang vgl 3 in vgl 2
2x 2 + (10-3x) 2 = 19
2x 2 + (10 – 3x) (10 – 3x) = 19
2x 2 + 100 – 30x – 30x + 9x 2 = 19
2x 2 + 9x 2 - 30x – 30x + 100 – 19 = 0
11x 2 - 60x + 81 = 0
11x 2 - 33x – 27x + 81= 0
11x (x-3) – 27 (x – 3) = 0
(11x – 27) (x – 3) = 0
11x – 27 = 0 of x-3 = 0
11x = 27 of x = 3
∴ x = 27/11 of 3
Vervang die waardes van x in vgl 3.
Wanneer x = 3
y = 10 – 3(x)
y = 10 - 3(3)
y = 10 – 9 = 1
Wanneer x =27/11
y = 10 – 3(27/11)
y = 10 - 51/11
y = 110 - 51
11
y = 59/11
∴ wanneer x = 3, y = 1
x = 27 , y = 59
11 11
oplossing
3x + 4y = 11 -------- vgl 1
xy = 2 -------- vgl 2
Maak y die onderwerp in vgl 1
4j = 11 – 3x
y = 11 – 3x ………… vgl.3
4
plaasvervang 3 in vgl 2
xy = 2
x ( 11- 3x ) = 2
4
x (11-3x) = 2x4
11x – 3x 2 = 8
-3x 2 + 11x – 8 = 0
-3x 2 + 3x + 8x – 8 = 0
-3x (x-1) +8 (x-1) = 0
(-3x + 8) (x-1) = 0
-3x + 8 = 0 of x – 1 = 0
3x = 8 of x = 1
x = 8/3 of 1
Vervang die waardes van x in vgl 3
y = 11- 3x
4
wanneer x = 1
y = 11 – 3(1) = 11-3 = 8
4 4 2
y = 4
wanneer x = 8/3
y = 11 – 3(8/3)
4
y = 33 – 24 = 9 = 3
12 12 4
∴ x = 1, y = 2
x = 8/3, y = 3/4.
Evaluering
Los op vir x en y
2x – y = 1 2x – 9y = -2
NOG VOORBEELDE
Los gelyktydig op vir x en y.
3x – y = 3 -------- vgl 1
9x 2 - y 2 = 45 ---------- vgl 2
Oplossing
Van vgl 2
(3x) 2 - y 2 = 45
(3x-y) (3x+y) = 45 ---------- vgl 3
Vervang vgl 1 in vgl 3
3 (3x + y) = 45
3x + y = 15 …………………..vgl4
Los vgl 1 en vgl 4 gelyktydig op.
3x – y = 3 ---------- vgl 1
3x + y = 15 -------- vgl 4
vgl 1 + vgl 4
6x = 18
x = 18/6
x = 3
Vervang x = 3 in vgl 4.
3x + y = 15
3 (3) + y = 15
9 + j = 15
y = 15 – 9
y = 6
∴ x = 3, y = 6
Evaluering
Los op vir x en y in die volgende pare vergelykings
2x – y = 5 x - y = 4
WOORDPROBLEME WAT TOT LINEÊRE EN KWADRATIESE VERGELYKINGS LEI
Voorbeeld
Die produk van twee getalle is 12. Die som van die groter getal en twee keer die kleiner getal is 11. Vind die twee getalle.
Oplossing
Laat x = die groter getal
y = die kleiner getal
Produk, x y = 12 ………………….vgl
Uit die laaste verklaring,
x + 2y = 11 ………….. vgl2
Van vgl2, x = 11 – 2y …………...vgl3
Sub. In eq1
y(11 – 2j) = 12
11j – 2j2 = 12
2j2 -11j + 12 = 0
2j2 – 8j – 3j + 12 = 0
2y(y-4) – 3(y-4) = 0
(2y-3)(y-4) =0
2y-3 =0 of y-4 =0
2y = 3 of y = 4
y= 3/2 of 4
wanneer y = 3/2 wanneer y=4
x = 11 – 2y x = 11- 2y
x = 11 – 2(3/2) x = 11 – 2(4)
x = 11 – 3 x = 11 – 8
x = 8 x = 3
Daarom, (8 , 3/2)(3 , 4)
Evaluering
Los die volgende gelyktydige vergelyking op
OPLOSSING VAN GELYTYDIGE VERGELYKINGS DEUR GRAFIESE METODE
Voorbeelde
Gebruik die skaal 2cm tot 1 eenhede op x-as en 2cm tot 2 eenheid op y-as, teken die grafiek van y = x 2 – x – 1 en y = 2x – 1 (op dieselfde skaal en as vir waardes van x : - 3≤x < 4
Oplossing
Tabel van waardes vir y = x 2 – x – 1
X | -3 | -2 | -1 | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 |
x 2 | 9 | 4 | 1 | 0 | 1 | 4 | 9 | 16 |
-x | +3 | +2 | +1 | 0 | -1 | -2 | -3 | -4 |
-1 | -1 | -1 | -1 | -1 | -1 | -1 | -1 | -1 |
Y | 11 | 5 | 1 | -1 | -1 | 1 | 5 | 11 |
X | -3 | -2 | - 1 | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 |
Y | 11 | 5 | 1 | -1 | -1 | 1 | 5 | 11 |
Tabel van waardes vir y = 2x – 1
X | -3 | -2 | -1 | 0 | 1 | 2 |
2x | -6 | -4 | -2 | 0 | 2 | 4 |
-1 | -1 | -1 | -1 | -1 | -1 | -1 |
Y | -7 | -5 | -3 | -1 | 1 | 3 |
X | -3 | - 2 | - 1 | 0 | 1 | 2 | 3 |
Y | -7 | -5 | - 3 | - 1 | 1 | 3 | 5 |
Evaluering
x | -2 | -1 | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
y |
b.Gebruik 'n skaal van 2cm tot 1 eenheid op x-as en 2cm tot 5 eenheid op y-as, teken die grafiek van die verband
y = 2x 2 -3x-7 vir -3 < x ≤ 5
c.Gebruik dieselfde skaal en as, teken die grafiek van y = 2x-1
ALGEMENE EVALUERING EN HERSIENINGSVRAE
NAWEEKOPDRAG
Los elk van die volgende pare vergelykings gelyktydig op,
TEORIE
1a. Vind die koördinaat van die punte waar die lyn 2x – y = 5 die kromme ontmoet 3x 2 – xy -4 =10
Skryf die vergelykings neer wat hul ouderdomme verbind en los die vergelykings op om die ouderdomme van die vrou en haar seun te vind. (WAEC)